بررسی اثرات تاریخ کاشت و محلول پاشی نیتروژن و بر روی کمیت و کیفیت بذور سویا

هدف از این تحقیق، بررسی اثرات محلول پاشی نیتروژن و بر ‏‎(b)‎‏ در مرحله زایشی گیاه سویا بر روی خصوصیات کمی (عملکرد و اجزا عملکرد) و کیفی (روغن پروتئین) دانه سویا بوده و در زمین های دانشکده شکاورزی دانشگاه تربیت مدرس تهران انجام شد. دو تاریخ کاشت مختلف نیز جهت بررسی اثر آن بر روی خصوصیا کمی و کیفی سویا و وجود یا عدم وجود اثر متقابل بین تاریخ کاشت و محلول پاشی، در نظر گرفته شد. مقادیر مورد استفاده از نیتروژن، 0، 34 و 47 کیلوگرم در هکتار و در مورد بر، 0، 12/1 و 24/2 کیلوگرم در هکتار بود (منبع کود نیتروژن دار، اوره و منبع کود براسید و بوریک نام داشت). بذور سویا در تاریخ های 20 اردیبهشت ماه و 7 خرداد ماه کاشت شدند. طرح مورد استفاده، فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفیبه سه تکرار (بلوک) بود. محلول پاشی با کودهای نیتروژن و بر، در هر تاریخ کاشت بطور جداگانه و به وسیله سمپاشی پشتی و در 2 نوبت به فواصل دو هفته ای از زمان گلدهی کامل گیاه ‏‎(r)‎‏ شروع شد. نتایح نشان داد که محلول پاشی با کودهای نیتروژن و یا بر، اثر معنی داری روی عملکرد دانه در گیاه، تعداد غلاف، تعداد دانه و وزن دانه در ساقه های فرعی، تعداد کل دانه در بوته، و تعدا غلاف در قسمت های مختلف (بالا، وسط، پایین) ساقه اصلی داشته و باعث افزایش آنها می شود. کاربرد نیتروژن، فقط بر تعدا غلاف های حاوی 2 دانه در قسمت بالایی ساقه اصلی اثر نموده و آن را افزایش داد، ولی بر ‏‎(b)‎‏ بر تیپ غلاف اثر نکرد. همبستگی مثبتی بین نیتروژن و بر وجود داشت به طوریکه، کاربرد هزمان دو کود عموما افزایش عملکرد اجزا عملکردی بیش از شاهد را نشان داد. محلول پاشی با کود نیتروژن دار باعث افزای درصد پروتئین و کاهش درصد روغن دانه ها شد ولی کاربرد کود بر ‏‎(b)‎‏ برعکس، باعث کاهش پروتئین و افزایش درصد روغن دانه ها گردید، که این تغییرات، به جز در مورد اثر نیتروژن بر روغن دانه ها در اغلب موارد از لحاظ آماری معنی دار نبودند. تاخیر در کاشت (حدود 20 روز) فقط از لحاظ تعداد غلاف، تعدا دانه، وزن دانه ها، و تیپ غلاف (غلاف 3 دانه ای) در قسمت وسط ساقه اصلی نسبت به تاریخ کاشت 20 اردیبهشت ماه برتر بود و در سایر موارد باعث کاهش عملکرد و اجزا عملکرد بوته ها گردید. همچنین تاخیر در کاشت باعث افزایش درصد پروتئین و کاهش درصد روغن دانه های موجود در ساقه های فرعی شد، اما در سایر قسمت ها، بر میزان روغن و پروتئین دانه ها تاثیری نداشت. لازم به ذکر است که محلول پاشی با کودهای نیتروژن و یا بر، در شرایط تاخیر کاشت، هیچ تاثیری بر عملکرد و اجزا عملکرد نداشت.